Υποψιάζομαι ότι ο έφηβος γιος μου καπνίζει και έχω πανικοβληθεί… Έχω ενοχές μήπως φταίει κάτι στο σπίτι ή αν υπάρχει κάτι σοβαρό που τον απασχολεί… Θα ήθελα τη συμβουλή σας πώς να το χειριστώ πιο σωστά, σας παρακαλώ.
Μαρίνα
Ποιος είναι ο πιο σωστός τρόπος να επικοινωνήσω με το παιδί μου εάν καπνίζει;
Απαντά η Μαρία Ζεβλάρη - BSc, MS
Σχολική Ψυχολόγος
Το κάπνισμα αποτελεί μια συμπεριφορά η οποία παρατηρείται με έναρξη στην ηλικία των 8-13 ετών.
Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, η εφηβεία αποτελεί έναν πληθυσμό ατόμων που είναι περισσότερο ευάλωτοι στο κάπνισμα. Η συμπεριφορά αυτή έχει έναρξη κυρίως, κατά τη μετάβαση από το Γυμνάσιο στο Λύκειο (Duncan et al., 2018). Η εξάρτηση από τη νικοτίνη αναπτύσσεται γρήγορα κατά τη διάρκεια αυτής της ηλικίας (Gorini et al., 2014).
Στο γυμνάσιο -στην ηλικία των 12-13 ετών- οι έφηβοι καλούνται να προσαρμοστούν στις ακαδημαϊκές τους απαιτήσεις. Τη περίοδο αυτή διαφαίνεται μια αύξηση του άγχους στους εφήβους, έναν παράγοντα κινδύνου για την έναρξη του καπνίσματος.
Το άγχος, το στρες και η κατάθλιψη ανεξάρτητα από την αιτία που τα προκαλούν αποτελούν επίσης παράγοντα κινδύνου.
Βέβαια, σε πολλές μελέτες αναφέρεται ότι το κάπνισμα επιφέρει μια στιγμιαία αίσθηση χαλάρωσης στο άτομο, σε άλλες μελέτες όμως, υποστηρίζεται ότι μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα του άγχους και του στρες.
Ο επιπολασμός του καπνίσματος (η αναλογία ενός συγκεκριμένου πληθυσμού που διαπιστώνεται ότι επηρεάζεται από μια ιατρική κατάσταση, συνήθως μια ασθένεια ή έναν παράγοντα κινδύνου όπως το κάπνισμα) σε άτομα με ψυχικές διαταραχές είναι σημαντικά υψηλότερος από ότι στον γενικό πληθυσμό.
Καθοριστικός ο ρόλος της οικογένειας - Πιθανότερο να καπνίζει ένας έφηβος όταν οι γονείς του είναι καπνιστές
Η οικογένεια κατέχει καθοριστικό ρόλο στη έναρξη και αποδοχή του καπνίσματος όχι μόνο από εφήβους αλλά και από παιδιά μικρότερης ηλικίας (8-10 ετών).
Η εξοικείωση με τη χρήση του καπνού συμβαίνει στη πρώιμη παιδική ηλικία, όταν τα ίδια τα παιδιά παρατηρούν τους γονείς τους να καπνίζουν. Επομένως, η αποδοχή του καπνίσματος από την οικογένεια διαμορφώνει την αντίστοιχη στάση του παιδιού στο κάπνισμα μετέπειτα. Είναι πιθανότερο να καπνίζει ένας έφηβος όταν οι γονείς του είναι επίσης καπνιστές.
Οι στρεσογόνοι παράγοντες, η κατάθλιψη και τα δυσάρεστα συναισθήματα ή οι στρεσογόνες καταστάσεις που αδυνατεί ένας έφηβος να διαχειριστεί (χωρισμός, διαζύγιο γονέων, άγχος, διαπροσωπικές δυσκολίες, ενδοπροσωπικές δυσκολίες), αποτελούν παράγοντες ευαλωτότητας.
Οι παράγοντες αυτοί χρειάζεται να ληφθούν υπόψη από τους γονείς, οι οποίοι πρέπει να συζητάνε με τα παιδιά τους και να χρησιμοποιούν την εποπτεία συστηματικά, προκειμένου να αποτραπούν δυσλειτουργικές για την υγεία συμπεριφορές.
Πώς ο γονέας χρειάζεται να επικοινωνήσει με το παιδί του όταν υποψιάζεται ότι καπνίζει;
Σίγουρα, το κάθε παιδί χρειάζεται διαφορετικό χειρισμό στο θέμα αυτό και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί ο γονέας να τον προσελκύσει μόνο ο ίδιος τον γνωρίζει.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί όμως, ότι χρειάζεται ειλικρινή επικοινωνία με το παιδί ή έφηβο με σεβασμό και κατανόηση.
Πολλοί γονείς ίσως διατηρήσουν μια επικριτική στάση προς τους εφήβους. Αυτή η στάση θα αποτρέψει αντί να υποβοηθήσει την ανοικτή και ειλικρινή επικοινωνία.
Να θυμάστε ότι το κάπνισμα είναι αποτέλεσμα άλλων δυσκολιών και σε ελάχιστες περιπτώσεις χρησιμοποιείται από τους εφήβους για να βιώνουν την αποδοχή από τη παρέα τους.
O καλύτερος τρόπος για αποφυγή αυτής της συμπεριφοράς είναι η πρόληψη και η ενημέρωση για το κάπνισμα από τους γονείς!
Μπορείτε να επικοινωνήσετε
με τη Μαρία Ζεβλάρη:
Η Μαρία είναι Σχολική Ψυχολόγος
Εκπαιδευόμενη στη Συστημική Ψυχοθεραπεία παιδιών και εφήβων
(Συστημικό Ινστιτούτο Κύπρου)
Τηλ. 99 044 595
Παιδοεξέλιξις
Κέντρο Ειδικών Θεραπειών και Ειδικής Εκπαίδευσης